Ka shumë gjëra që mund të bëni për të ndihmuar një fëmijë me Çrregullim të Spektrit të Autizmit (CSA) të kapërcejë sfidat e tij. Këto këshilla, trajtime dhe shërbime prindërore mund të ndihmojnë.
Udhëzuesi i një prindi për trajtimin dhe mbështetjen e autizmit
Nëse kohët e fundit keni mësuar se fëmija juaj ka ose mund të ketë çrregullim të spektrit të autizmit, me siguri po pyesni veten dhe shqetësoheni për atë që do të vijë më pas. Asnjë prind nuk është kurrë i përgatitur të dëgjojë se një fëmijë është diçka tjetër veçse i lumtur dhe i shëndetshëm, dhe një diagnozë e CSA mund të jetë veçanërisht e frikshme. Ju mund të jeni të pasigurt se si ta ndihmoni më mirë fëmijën tuaj, ose mund të jeni të hutuar nga këshillat kundërthënëse të trajtimit. Ose mund t’ju kenë thënë se CSA është një gjendje e pashërueshme dhe e përjetshme, duke ju lënë të shqetësuar se asgjë që bëni nuk do të bëjë ndryshim.
Ndërsa është e vërtetë që CSA nuk është diçka e cila largohet nga jeta e një personi , por ka shumë trajtime që mund t’i ndihmojnë fëmijët të fitojnë aftësi të reja dhe të kapërcejnë një shumëllojshmëri të gjerë sfidash zhvillimore. Nga terapia e sjelljes në klinika dhe programet e bazuara në shkollë, ndihma është e disponueshme për të përmbushur nevojat e veçanta të fëmijës suaj dhe për t’i ndihmuar ata të mësojnë, të rriten dhe të lulëzojnë në jetë.
Kur kujdeseni për një fëmijë autik, është gjithashtu e rëndësishme të kujdeseni për veten. Të qenit i fortë emocionalisht ju lejon të jeni prindi më i mirë që mund të jeni për fëmijën tuaj në nevojë. Këto këshilla prindërore mund të ndihmojnë duke e bërë më të lehtë jetën me një fëmijë autik.
Mos prisni për një diagnozë
Si prind i një fëmije me CSA ose me vonesa zhvillimi të lidhura me to, gjëja më e mirë që mund të bëni është të filloni trajtimin menjëherë. Kërkoni ndihmë sapo dyshoni se diçka nuk është në rregull. Mos prisni të shihni nëse fëmija juaj do ta arrijë më vonë ose do ta tejkalojë problemin. As mos prisni për një diagnozë zyrtare. Sa më herët të marrin ndihmë fëmijët me çrregullime të spektrit autik, aq më të mëdha janë shanset e tyre për sukses të trajtimit. Ndërhyrja e hershme është mënyra më efektive për të përshpejtuar zhvillimin e fëmijës suaj dhe për të reduktuar simptomat e autizmit gjatë jetës.
Kur fëmija juaj ka autizëm
Mësoni rreth autizmit. Sa më shumë të dini për çrregullimin e spektrit të autizmit, aq më mirë do të jeni të pajisur për të marrë vendime të informuara për fëmijën tuaj. Edukoni veten për opsionet e trajtimit, bëni pyetje dhe merrni pjesë në të gjitha vendimet e trajtimit.
Bëhuni ekspert për fëmijën tuaj. Kuptoni se çfarë shkakton sjelljet sfiduese ose përçarëse të fëmijës suaj dhe çfarë shkakton një përgjigje pozitive. Çfarë i duket fëmija juaj stresues apo i frikshëm? Qetësues? e parehatshme? E kënaqshme? Nëse e kuptoni se çfarë ndikon tek fëmija juaj, do të jeni më të mirë në zgjidhjen e problemeve dhe parandalimin ose modifikimin e situatave që shkaktojnë vështirësi.
Pranoni fëmijën tuaj, ashtu si është. Në vend që të përqendroheni në atë se si fëmija juaj autik është i ndryshëm nga fëmijët e tjerë dhe çfarë “mungon”, praktikoni pranimin. Shijoni veçoritë e veçanta të fëmijës tuaj, festoni sukseset e vogla dhe mos e krahasoni fëmijën tuaj me të tjerët. Të ndihesh i dashur dhe i pranuar pa kushte do ta ndihmojë fëmijën tuaj më shumë se çdo gjë tjetër.
Mos u dorëzo. Është e pamundur të parashikohet rrjedha e çrregullimit të spektrit të autizmit. Mos nxirrni shpejt përfundime se si do të jetë jeta për fëmijën tuaj. Si gjithë të tjerët, njerëzit me autizëm kanë një jetë të tërë për të rritur dhe zhvilluar aftësitë e tyre.
Këshilla 1 Për të ndihmuar fëmijën tuaj me autizëm: Siguroni strukturë dhe siguri.
Të mësosh gjithçka që mundesh për autizmin dhe të përfshihesh në trajtim do të shkojë shumë drejt ndihmës së fëmijës suaj. Për më tepër, këshillat e mëposhtme do ta bëjnë jetën e përditshme në shtëpi më të lehtë për ju dhe fëmijën tuaj me CSA:
Jini të qëndrueshëm. Fëmijët me CSA e kanë të vështirë të zbatojnë atë që kanë mësuar në një mjedis (siç është zyra e terapistit ose shkolla) tek të tjerët, përfshirë shtëpinë. Krijimi i qëndrueshmërisë në mjedisin e fëmijës suaj është mënyra më e mirë për të përforcuar të mësuarit. Zbuloni se çfarë po bëjnë terapistët e fëmijës suaj dhe vazhdoni teknikat e tyre në shtëpi. Eksploroni mundësinë që terapia të kryhet në më shumë se një vend, në mënyrë që të inkurajoni fëmijën tuaj të transferojë atë që ka mësuar nga një mjedis në tjetrin. Është gjithashtu e rëndësishme që të jeni konsistent në mënyrën se si ndërveproni me fëmijën tuaj dhe përballeni me sjelljet sfiduese.
Qëndroni në një orar. Fëmijët autikë priren të bëjnë më mirë kur kanë një orar ose rutinë shumë të strukturuar. Përsëri, kjo kthehet në qëndrueshmërinë që të dy kanë nevojë dhe dëshirojnë. Vendosni një orar për fëmijën tuaj, me orare të rregullta për vaktet, terapinë, shkollën dhe kohën e gjumit. Përpiquni t’i mbani në minimum ndërprerjet në këtë rutinë. Nëse ka një ndryshim të pashmangshëm orar, përgatiteni fëmijën tuaj për të paraprakisht.
Shpërbleni sjelljen e mirë. Përforcimi pozitiv mund të shkojë shumë me fëmijët me CSA, kështu që bëni një përpjekje për t’i “kapur ata duke bërë diçka të mirë”. Lëvdojini ata kur veprojnë siç duhet ose mësojnë një aftësi të re, duke qenë shumë specifikë për atë sjellje për të cilën lavdërohen. Kërkoni gjithashtu mënyra të tjera për t’i shpërblyer për sjellje të mirë, si p.sh. t’u jepni një ngjitëse ose t’i lini të luajnë me një lodër të preferuar.
Krijoni një zonë sigurie në shtëpi. Krijoni një hapësirë private në shtëpinë tuaj ku fëmija juaj mund të pushojë, të ndjehet i sigurt dhe të jetë i sigurt. Kjo do të përfshijë organizimin dhe vendosjen e kufijve në mënyra që fëmija juaj mund të kuptojë. Shenjat vizuale mund të jenë të dobishme (shirita me ngjyra që shënon zonat që janë jashtë kufijve, etiketimi i sendeve në shtëpi me fotografi). Ju gjithashtu mund t’ju duhet të provoni sigurinë e shtëpisë, veçanërisht nëse fëmija juaj është i prirur ndaj sjelljeve agresive ose të tjera vetëdëmtuese.
Këshilla 2 : Gjeni mënyra joverbale për të komunikuar
Lidhja me një fëmijë autik mund të jetë sfiduese, por nuk keni nevojë të flisni në mënyrë që të komunikoni dhe të lidheni. Ju komunikoni nga mënyra se si e shikoni fëmijën tuaj, nga toni i zërit, nga gjuha e trupit tuaj dhe ndoshta nga mënyra se si e prekni fëmijën tuaj. Fëmija juaj po komunikon gjithashtu me ju, edhe nëse ai ose ajo nuk flet kurrë. Ju vetëm duhet të mësoni gjuhën.
Kërkoni shenja joverbale. Nëse jeni të vëmendshëm dhe të vetëdijshëm, mund të mësoni të kuptoni shenjat joverbale që fëmijët autikë përdorin për të komunikuar. Kushtojini vëmendje llojeve të tingujve që bëjnë, shprehjeve të fytyrës dhe gjestet që përdorin kur janë të lodhur, të uritur ose kur duan diçka.
Kuptoni motivimin që qëndron pas zemërimit. Është e natyrshme të ndihesh i mërzitur kur të keqkuptojnë ose të shpërfillin, dhe nuk është ndryshe për fëmijët me CSA. Kur fëmijët me CSA veprojnë jashtë, shpesh është për shkak se ju nuk po i kuptoni shenjat e tyre joverbale. Zemërimi është mënyra e tyre për të komunikuar zhgënjimin e tyre dhe për të tërhequr vëmendjen tuaj.
Gjeni kohë për argëtim. Një fëmijë që përballet me CSA është ende një fëmijë. Si për fëmijët autikë, ashtu edhe për prindërit e tyre, duhet të ketë më shumë në jetë sesa terapi. Programoni kohën e lojës kur fëmija juaj është më vigjilent dhe zgjuar. Gjeni mënyra për t’u argëtuar së bashku duke menduar për gjërat që e bëjnë fëmijën tuaj të buzëqeshë, të qeshë dhe të dalë nga guaska. Fëmija juaj ka të ngjarë të shijojë më shumë këto aktivitete nëse ato nuk duken terapeutike ose edukative. Ka përfitime të jashtëzakonshme që rezultojnë nga kënaqësia juaj në shoqërinë e fëmijës suaj dhe nga kënaqësia e fëmijës suaj për të kaluar kohë pa presion me ju. Loja është një pjesë thelbësore e të mësuarit për të gjithë fëmijët dhe nuk duhet të ndihet si punë.
Kushtojini vëmendje ndjeshmërisë shqisore të fëmijës suaj. Shumë fëmijë me CSA janë tepër të ndjeshëm ndaj dritës, zërit, prekjes, shijes dhe erës. Disa fëmijë me autizëm janë “nënndjeshëm” ndaj stimujve shqisorë. Kuptoni se cilat pamje, tinguj, erëra, lëvizje dhe ndjesi prekëse shkaktojnë sjelljet “e këqija” ose përçarëse të fëmijës suaj dhe çfarë shkakton një përgjigje pozitive. Çfarë i duket stresues fëmijës juaj? Qetësues? e parehatshme? E kënaqshme? Nëse e kuptoni se çfarë ndikon tek fëmija juaj, do të jeni më të mirë në zgjidhjen e problemeve, parandalimin e situatave që shkaktojnë vështirësi dhe krijimin e përvojave të suksesshme.
Këshilla 3 : Krijoni një plan të personalizuar të trajtimit të autizmit
Me kaq shumë trajtime të ndryshme në dispozicion, mund të jetë e vështirë të kuptosh se cila qasje është e duhura për fëmijën tuaj. Duke i bërë gjërat më të komplikuara, mund të dëgjoni rekomandime të ndryshme apo edhe kontradiktore nga psikologët, mësuesit dhe mjekët.
Kur hartoni një plan trajtimi për fëmijën tuaj, mbani në mend se nuk ka asnjë trajtim të vetëm që funksionon për të gjithë. Çdo person në spektrin e autizmit është unik, me pika të forta dhe të dobëta të ndryshme.
Trajtimi i fëmijës suaj duhet të përshtatet sipas nevojave të tyre individuale. Ju e njihni fëmijën tuaj më së miri, kështu që ju takon juve të siguroheni që këto nevoja po plotësohen. Ju mund ta bëni këtë duke i bërë vetes pyetjet e mëposhtme:
- Cilat janë pikat e forta të fëmijës tim dhe dobësitë e tij?
- Cilat sjellje po shkaktojnë më shumë probleme? Cilat aftësi të rëndësishme i mungojnë fëmijës tim?
- Si mëson më mirë fëmija im , duke parë, dëgjuar apo duke bërë?
- Çfarë e gëzon fëmijën tim dhe si mund të përdoren këto aktivitete në trajtim dhe për të forcuar të mësuarit?
Së fundi, mbani në mend se pavarësisht se çfarë plani trajtimi zgjidhet, përfshirja juaj është jetike për suksesin. Ju mund ta ndihmoni fëmijën tuaj të përfitojë sa më shumë nga trajtimi duke punuar krah për krah me ekipin e trajtimit dhe duke vazhduar terapinë në shtëpi.
Këshilla 4 : Gjeni ndihmë dhe mbështetje
Kujdesi për një fëmijë me autizëm mund të kërkojë shumë energji dhe kohë. Mund të ketë ditë kur ndiheni të mbingarkuar, të stresuar ose të dekurajuar. Prindërimi nuk është kurrë i lehtë dhe rritja e një fëmije me nevoja të veçanta është edhe më sfiduese. Në mënyrë që të jeni prindi më i mirë që mund të jeni, është thelbësore që të kujdeseni për veten.
Mos u mundoni të bëni gjithçka vetë. Nuk duhet! Mundohuni që dhe ju si prindër të merrni ndihmën e nevojshme për veten tuaj duke bërë të mundur që të qetësoheni dhe të relaksoheni për pak kohë. Të merrni seanca terapeutike nëse e shikoni të nevojshme, sepse do t’ju ndihmojë të jeni prindër më të mirë. Në ICBT ju do të gjeni një ekip të gjerë profesionistësh që do t’ju ndihmojë ju dhe fëmijën tuaj me CSA me funksionalitet të lartë të ketë një jetë më të lumtur.
Artikulli i marrë dhe përpunuar nga HelpGuide.org. ©